एकांकिका दिक्चालन यादीसं
Multi tool use
नाटक
नाटकदिवाकरांचेराम गणेश गडकऱ्यांचेअनंत काणेकरदत्तू बांदेकरभा.वि. वरेरकरमो.ग.रांगणेकरमुंबईतीलभारतीय विद्या भवन
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Eपुसाu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="mr" dir="ltr"u003Eu003Cpu003Eu003Ca href="/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%96%E0%A4%AA%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A0" title="मुखपृष्ठ"u003Eu003Cimg alt="Vachan prena saptah 2018.gif" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Vachan_prena_saptah_2018.gif/770px-Vachan_prena_saptah_2018.gif" decoding="async" width="770" height="105" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/91/Vachan_prena_saptah_2018.gif 1.5x" data-file-width="1024" data-file-height="140" /u003Eu003C/au003Enu003C/pu003Enu003Ccenteru003Etnu003Ctable style="border: 2px solid pink; padding:6px 8px; background; background:linear-gradient(to bottom,#fcf7fa 0%,#f1d8e8 60%,#fdeaf5 100%); font-size:1em;"u003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctdu003Eu003Cdiv class="floatleft"u003Eu003Ca href="/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0:Wiki_Women_for_Women_Wellbeing_logo_without_text.svg" class="image"u003Eu003Cimg alt="Wiki Women for Women Wellbeing logo without text.svg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Wiki_Women_for_Women_Wellbeing_logo_without_text.svg/25px-Wiki_Women_for_Women_Wellbeing_logo_without_text.svg.png" decoding="async" width="25" height="25" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Wiki_Women_for_Women_Wellbeing_logo_without_text.svg/38px-Wiki_Women_for_Women_Wellbeing_logo_without_text.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Wiki_Women_for_Women_Wellbeing_logo_without_text.svg/50px-Wiki_Women_for_Women_Wellbeing_logo_without_text.svg.png 2x" data-file-width="368" data-file-height="368" /u003Eu003C/au003Eu003C/divu003Enu003C/tdu003Enu003Ctdu003Eu003Ccenteru003Eu003Cbu003Eu003Ca href="/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE:%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A4%BE_%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A5%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B7%E0%A4%AF%E0%A4%95_%E0%A4%B2%E0%A5%87%E0%A4%96_%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A6%E0%A4%A8_%E0%A4%85%E0%A4%AD%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%A8_%E0%A5%A8%E0%A5%A6%E0%A5%A7%E0%A5%AE" title="विकिपीडिया:महिला स्वास्थ्यविषयक लेख संपादन अभियान २०१८"u003Eमहिला स्वास्थ्य लेख अभियानातu003C/au003Eu003C/bu003E जरूर सामिल व्हा व आपला सहभाग नोंदवा.u003Cbr /u003Enu003Cpu003Eu003Cbu003Eविस्तारीत कालावधीu003C/bu003Eu0026#160;: दि. १ ऑक्टोबर २०१८ ते २४ नोव्हेंबर २०१८nu003C/pu003Enu003C/centeru003Eu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Eu003C/centeru003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
एकांकिका
Jump to navigation
Jump to search
एकांकिका म्हणजे एक अंकी नाटक. स्थलकालाच्या मर्यादित अवकाशात आपल्या सर्व नाट्यशक्ती एककेंद्रित करणारा; थोडक्यात उत्कट, एकसंघ व एकजिनसी परिणाम साधणारा संपूर्ण, स्वयंपूर्ण, एक अंकी नाट्यप्रकार म्हणजे एकांकिका. भरताने संस्कृत नाट्यशास्त्रात नाटकांचे दहा प्रकार सांगितले आहेत. त्यांतले भाण, उत्सृष्टिकांक, व्यायोग आणि वीथी हे चार प्रकार एकांकिकांचे आहेत. याचा अर्थ, भरताच्या काळातही ही चार प्रकारची नाटके होत असावीत. स्थल-काल व कथानकाची एकता साधणाऱ्या, प्रभावी व्यक्तिरेखा असणाऱ्या व एकसंघ स्वरूपाच्या पाच स्वयंपूर्ण एकांकिका भास या नाटककाराने लिहिल्या आहेत. पण भासाला अनुसरून नंतरच्या नाटककारांनी अशा एकांकिका लिहून एक प्रवाही परंपरा निर्माण केल्याचे आढळत नाही. त्यानंतर, भारतामधल्या ब्रिटिश राजवटीच्या काळात मुख्यत्वे संस्कृत आणि इंग्रजी वाङ्मयावरून स्फूर्ती घेऊन मराठी एकांकिका लिहिल्या गेल्या. भारताच्या स्वातंत्र्यानंतरच्या काळात मात्र हा नाट्यप्रकार मराठीत भरभराटीला आला.
एकांकिका सुमारे अर्ध्या ते पाऊण तासाची असते. ती बहुरूपिणी असते. तिला कोणत्याही विषयाचे वावडे नसल्याने ती काव्यमय, चर्चात्मक, प्रहसनासारखी, तत्त्वचिंतनपर किंवा रहस्यकथेसारखी असू शकते. एखाद-दुसरीच मध्यवर्ती व्यक्तिरेखा, अर्थभारित आणि नाट्यगर्भ असे मोजके संवाद, तीव्र व उत्कट परिणाम साधणारे प्रसंग या सर्वांच्या साह्याने एकांकिका एकात्म परिणाम साधते. आजची मराठी एकांकिका ही एकप्रवेशी न राहता बहुप्रवेशी आणि बहुकेंद्री झाली आहे.
मराठीतील सुरुवातीच्या एकांकिका या इंग्रजी एकांकिकांचे अनुवाद आणि रूपांतरे असत. उदा० इंग्रजी 'दि सीक्रेट' चा किरातांनी केलेला 'संशयी शिपाई' हा अनुवाद; 'दि डिअर डिपार्टेड' आणि 'कमिंग थ्रू द राय' या एकांकिकांची माधव मनोहर यांनी केलेली अनुक्रमे 'आजोबांच्या मुली' आणि 'जन्मापूर्वी' ही रूपांतरे. तसेच दिवाकरांचे 'आंधळे'(मूळ इंग्रजी लेखक -मेटरलिंक) वगैरे, राम गणेश गडकऱ्यांचे 'दीड पानी नाटक' ही बहुधा अनुवादित नसलेली स्वतंत्र एकांकिका असावी. पुढील काळात अनंत काणेकर, दत्तू बांदेकर, भा.वि. वरेरकर, मो.ग.रांगणेकर, व्यंकटेश वकील, शं.बा.शास्त्री इत्यादी लेखकांच्या एकांकिकाही प्रकाशित झाल्या.
इ.स. १९५० मध्ये मुंबईतील भारतीय विद्या भवन या संस्थेने आंतरमहाविद्यालयीन एका़किका स्पर्धा घ्यावयास सुरुवात केली, आणि मराठीत एका़किका हा नाट्यप्रकार बहरास आला. आता एकांकिकांच्या अनेक स्पर्धा होतात आणि मराठीत दर वर्षी असंख्य एकांकिका लिहिल्या जातात आणि रंगमंचावर सादर होतात.
वर्ग:
- नाटक
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.100","walltime":"0.121","ppvisitednodes":"value":1080,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":94628,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":11008,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":8,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":0,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":0,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":0,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 77.461 1 साचा:नाटक","100.00% 77.461 1 -total"," 93.16% 72.164 1 साचा:Navbox_long"," 89.28% 69.155 2 साचा:Navbox"," 5.37% 4.159 56 साचा:·w"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.019","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":954694,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1254","timestamp":"20190308130920","ttl":2592000,"transientcontent":false););"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"u090fu0915u093eu0902u0915u093fu0915u093e","url":"https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%8F%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BE","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q1194583","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q1194583","author":"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects","publisher":"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png","datePublished":"2008-12-27T00:15:04Z","dateModified":"2018-08-28T06:44:57Z","headline":"u090fu0915 u0905u0902u0915u0940 u0928u093eu091fu094du092fu092au094du0930u0915u093eu0930"(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":125,"wgHostname":"mw1273"););w,WneSlq3C81B1Q6lQZ9SCYh1sNmOgm OFqA81L,zEOatrj87z3jtfKGr,EIEBP
